The Application of Biblical Exegesis to Political Treatises Regarding the First Book of Juan de Mariana’s De Rege et Regis Institutione

  • Francisco Sánchez Torres Universidad de Cádiz
Palavras-chave: Juan de Mariana;, De Rege et Regis institutione;, exegese bíblica;, Humanismo espanhol;, speculum principis;

Resumo

No seguinte trabalho apresentamos uma análise do fenómeno da exegese bíblica nos humanistas, relativa à obra De Rege et Regis institutione do humanista espanhol Juan de Mariana. Atrás de uma breve introdução ao Humanismo e a importância do estudo da Sagrada Escritura, o autor detalha algumas questões relevantes sobre Mariana. Seguidamente continua-se com a análise da presença de explicações e interpretações de passagens bíblicas no primeiro livro De Rege et Regis institutione tal como estas se aplicam às ideias de Juan de Mariana sobre o Estado e a legitimidade de depor governantes injustos.

Referências

ARIAS MONTANO, B. (1583), De optimo imperio sive in lib. Iosuae commentarium. Antwerp, officina Christophori Plantini.
ASENSIO, F. (1955), “Juan de Mariana y la Políglota de Amberes: censura oficial y sugerencias de M. Bataillon”: Gregorianum 36(1) 50-80.
BALDOMERO MACÍAS, R. (1998), La Biblia Políglota de Amberes en la correspondencia de Benito Arias Montano (ms. Estoc. A 902). Huelva, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Huelva. 464-468.
BIGALLI, D. (1985), Immagini del principe. Milán, Franco Angeli.
BIGALLI, D. (1988), “Formes de l’éducation du prince dans le “De Regis institutione et disciplina” de Jérôme Osório” : Revue des Sciences philosophiques et théologiques 72(2) 241-251.
BONMATI SANCHEZ, V. (2007), “La Filología Bíblica del humanista Elio Antonio de Nebrija (1444 – 1522)”: Studia Philologica Valentina 10(7) 47-63.
BORN, L. K. (1928a), “Erasmus on Political Ethics: The Institutio Principis Christiani”: Political Science Quarterly 43(4) 520-543.
BORN, L. K. (1928b), “The Perfect Prince: A Study in Thirteenth- and Fourteenth- Century Ideals”: Speculum 3(4) 470-504.
BRAUN, H. (2007), Juan de Mariana and Early Modern Spanish Political Thought. Hampshire, Ashgate.
BRAUN, H. (2008), “Baroque Constitution and Hybrid Political Language: The Case of Juan de Mariana (1535-1624) and Juan Márquez (1565-1621)”: Revista Canadiense de Estudios Hispánicos 33(1) 79-104.
BRAUN, H. (2011), “”Lawless” Sovereignty in Sixteenth-Century Spain: Juan de Mariana’s De Rege et Regis institutione”: STURGES, R. S. (ed.) (2011), Law and Sovereignty in the Middle Ages and the Renaissance. Turnhout, Brepols. 21-39.
BRAUN, H. (2013), “Juan de Mariana, la antropología política del agustinismo católico y la razón de Estado”: Criticón 118 99-112.
BRAUN, H. (2018), “Habsbourg Governance. The Origins of Monarchy and Political Prudence in Juan de Mariana’s De Rege”: e-Spania. Revue interdisciplinaire d’études hispaniques médiévales et modernes 31. Online [https://journals.openedition.org/e-spania/28937].
CANTARINO, E. (1996),“Tratadistas político-morales de los siglos XVI y XVII”: El Basilisco 21 4-7.
CENTENERA SÁNCHEZ-SECO, F. (2018), “Las características formales de la ley humana en Juan de Mariana”: Cuadernos Electrónicos de Filosofía del Derecho 37 39-65.
CIROT, G. (1904), Mariana, historien. Bordeaux, Feret & fils.
CONTRERAS, S.; MIRANDA, A. (2017), “Limosna y obligación de asistir a los pobres en la Escuela jesuita de los siglos de oro: Francisco de Toledo, Juan de Mariana, Francisco Suárez y Juan de Lugo”: Revista de Derecho 15 31-48.
DÁVILA, A. (2019), Benito Arias Montano. Apología de la Biblia Regia: introducción, edición crítica, traducción anotada e índices. Alcañiz, Instituto de Estudios Humanísticos; Lisboa: Centro de Estudos Clássicos.
DURÁN GUERRA, L. (2008), “Benito Arias Montano. Emblemas para una biblización de la política”: Cuadernos sobre Vico 21/22 237-262.
ERASMUS, D. (1979 [1511]), Opera omnia. Recognita et adnotatione critica instructa notisque illustrata. 4(3). Miller, C. H. (ed.). Amsterdam, North-Holland Publishing Company.
FERNÁNDEZ DE LA MORA, G. (1993), “El proceso contra el Padre Mariana”: Revista de Estudios Políticos 79 47-99.
FERNÁNDEZ DELGADO, R. “La pobreza en la literatura especular castellana del siglo XVII: Juan de Mariana y Saavedra Fajardo”: Iberian Journal of the History of Economic Thought 5(1) 29-43.
GALINO, M. A. (1948), Los tratados sobre educación de príncipes. Madrid, Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
GILBERT, F. (1939), “The Humanist Concept of the Prince and the Prince of Machiavelli”: The Journal of Modern History 11(4) 449-483.
GÓMEZ CANSECO, L. (2012), “Biblismo, Humanismo y Hebraísmo: lindes y encrucijadas”: EGIDO, A.; LAPLANA, J. E. (eds.) (2012), Saberes humanísticos y formas de vida. Usos y abusos. Zaragoza, Institución Fernando el Católico, 133-149.
HASKELL, Y. (2017), “Conjuring with the Classics: Neo-Latin Poets and Their Pagan Familiars”: MOUL, Victoria (ed.) (2017), A Guide to Neo-Latin Literature. Cambridge, Cambridge University Press, 17-34.
ILIĆ, L. (2015), “What Has Flacius to Do with Erasmus? The Biblical Humanism of Matthias Flacius Illyricus”: Colloquia Maruliana 24 207-220.
IJSEWIJN, J. (1990), Companion to Neo-Latin Studies. Part 1: History and Diffusion of Neo-Latin Literature. Leuven, Leuven University Press.
KLEIN, H. (2014), “Die historisch-kritische Methode der Bibelauslegung“: RES 6(3/2014) 336-353.
KNIGHT, S. (2017), “How the Young Man Should Study Latin Poetry: Neo-Latin Literature and Early Modern Education”: MOUL, Victoria (ed.) (2017), A Guide to Neo-Latin Literature. Cambridge, Cambridge University Press, 52-65.
KRISTELLER, P. O. (1979), Renaissance Thought and its Sources. New York, Columbia University Press.
LLANOS GARCÍA, J. (1997), “Humanismo y cuestión religiosa en el siglo XVI”: Humanismo y pervivencia del mundo clásico. Homenaje al Profesor Luis Gil, II.3. Alcañiz, Instituto de Estudios Humanísticos, 1515-1520.
LOURDAUX, W. (1972), “Dévotion moderne et humanisme chrétien”: VERBEKE, M. G.; IJSEWIJN, J. (eds.) (1972), The Late Middle Ages and the Dawn of Humanism Outside Italy. Leuven, Leuven University Press, 57-77.
MARIANA, J. de (1599), De rege et regis institutione libri III. Toledo, apud Petrum Rodericum.
MARIANA, J. de (1605), De rege et regis institutione libri III. Mainz, B. Lipsius.
MARIANA, J. de (1611), De rege et regis institutione libri III editio secunda. Hanau, apud haeredes Iohannis Aubri.
MARIANA, J. de (1619), Scholia in Vetus et Nouum Testamentum. Madrid, Ludovicus Sanctius Typographus Regius.
MARTÍNEZ-SICLUNA SEPÚLVEDA, C. (2011), "La teoría del tiranicidio en Juan de Mariana": SÁNCHEZ GARRIDO, P.; MARTÍNEZ-SICLUNA SEPÚLVEDA, C. (eds.) (2011), Historia del análisis político. Madrid, Tecnos.
MEJÍA, J. (2007), Juan de Mariana (1535-1624): un pensador contra su tiempo. Toledo, Almud.
MERLE, A. (2014), “El De Rege de Juan de Mariana (1599) y la cuestión del tiranicidio: ¿un discurso de ruptura?”: Criticón 120-121 89-102.
NASCIMENTO, S. F. do (2017), “Erasmo de Rotterdam no debate entre o Humanismo, a Escolástica e a Reforma”: Griot: Revista de Filosofía 16(2) 56-66.
NAUERT, C. G. (2006), “Rethinking “Christian Humanism””: MAZZOCCO, A. (ed) (2006), Interpretations of Renaissance Humanism. Leiden, Brill, 155-180.
NIETO IBÁÑEZ, J. M. (2015). “La identidad religiosa en el humanismo bíblico español: Pedro de Valencia y la integración judía e islámica”: Sefarad 75(1) 65-77.
NOCOŃ, A. (2005), “Divinarum litterarum studia: Fenomeno dell’Umanesimo spagnolo”: KADŁUBKA, Z.; SŁAWKA, T. (eds.) (2005), Civitas mentis. Tom 1. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 212-219.
OLMEDO RAMOS, J. (2011), “Semblanza y andanza del Padre Mariana”: Cabeza Encantada, Humanism e-review.
PHÉLIPPEAU, M-C. (2013 [2013]), “Thomas Morus e a abertura humanista”: MORUS – Utopia e Renascimento 9 159-175.
SCHINDLER, A. von (2004), “Bullinger und die lateinischen Kirchenväter“: Zwingliana 31 161-177.
SMOLINSKY, H. (1988), “The Bible and its Exegesis in the Controversies about Reform and Reformation”: UFFENHEIMER, B. & GRAF, H. (eds.) (1988), Creative Biblical Exegesis. Christian and Jewish Hermeneutic through the Centuries. Sheffield, Reventlow, 115-130.
SOARES, N. de N. C. (1990), “Um ideal humano: política e pedagogia no Renascimento português”: Humanitas 41-42 121-155.
SOARES, N. de N. C. (1994), O Príncipe Ideal no Século XVI e a Obra de D. Jerónimo Osório. Coimbra, Instituto Nacional de Investigação Científica.
SOARES, N. de N. C. (1999), “Humanismo e pedagogia: o De Regis institutione et disciplina de D. Jerónimo Osório”: Humanismo Novilatino e Pedagogia. 179-216.
SOARES, N. de N. C. (2020), “D. Jerónimo Osório, Bispo de Silves, e a sua obra de pedagogia política”: PIMENTEL, M. C.; PINHO, S. T. de; RESENDE, M. L.; BRITO, M.; MIRANDA, M. (eds.) (2020), O Humanismo Português e Europeu No 5º Centenário do Cicero Lusitanus: Dom Jerónimo Osório (1515-1580). Coimbra, Imprensa da Universidade de Coimbra, 413-428.
TAYLOR, B.; COROLEU, A. (2010), Humanism and Christian Letters in Early Modern Iberia (1480-1630). Newcastle upon Tyne, Cambridge Scholars Publishing.
VERBEKE, M. G.; IJSEWIJN, J. (eds.) (1972), The Late Middle Ages and the Dawn of Humanism Outside Italy. Leuven, Leuven University Press.
ZANOTTO, P. (2003), “Liberalismo e tradizione cattolica. Osservazioni critiche su Juan de Mariana”: Etica & Politica 2 1-55.
Publicado
2022-03-23